18- نمک:
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
«لا یصلح الطعام إلا بالملح»
غذا جز با نمک اصلاح نمی شود.
گذشته از آزمایشهای علمی و اعمال فیزیولوژیکی نمک در بدن، امروزه در بررسی های دقیقی که به عمل آمده بیش از پیش وجود نمک را برای زندگی لازم دانسته اند و در آزمایشهائی که بر روی حیوانات نموده اند ملاحظه گردیده چنانکه یک ماه به بدن حیوانی نمک نرسد تلف خواهد شد بنابراین می توان نمک طعام یا کلرید سدیم را جزء مواد حیاتی بشر دانست. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) به امیر المؤمنان (علیه السلام) فرموده اند:
«افتح بالملح و اختم به فانه من افتح بالملح و ختم به عوفی من اثنین وسبعین نوعا من انواع البلاء، منها الجنون و الجذام و البرص»
غذایت را با نمک شروع کن و با نمک پایان ده زیرا کسی که این دستور را مراعات کند از امراض گوناگونی مصون خواهد ماند که بعضی از آنها دیوانگی، جذام(خوره) و پیسی است.
19- عسل:
« و أوحی ربک الی النحل أن اتخذی من الجبال بیوتا ومن الشجر ومما یعرشون ثم کلی من کل الثمرات فاسلکی سبل ربک ذللا یخرج من بطونها شراب مختلف الوانه فیه شفاء للناس» (نحل/68،69)
و خداوند به زنبو وحی کرد که از کوهها و درختان و سقفهای رفیع منزل گیرد سپس از میوه های شیرین (و حلاوت گلهای خوشبو) تغذیه کند و راه پروردگارتان را به اطاعت پوید آنگاه از درون آنها شربتی به رنگهای مختلف بیرون آید که شفای مردمان است.
در عسل مواد بسیاری وجود دارد که عمده اش از این قراراست:
مواد معدنی: پتاسیم-آهن-فسفر-ید-منیزیم-سرب-منگنز-آلومینیم-مس-سولفور-کرومیوم-لیتیوم-نیکل-روی-اسمیوم-تیتانیم-سدیم-موادآلی-مانیت ها-صمغ-پولن-اسید لاکتیک-اسیدفرمیک-اسیدمالیک- اسید تارتاریک-اسیداگزالیک-اسیدسیتریک-رنگها-روغنهای معطر-مواد ازته.
مواد تخمیری: انورتاز-آمیلاز-کاتالاز-(پراکسیداز-لیپاز)
عناصردیگرعسل: گلولز-ساکارز-صمغ-دکسترین-موادالبومینوئید- سولفاتها-انورتین-اسیدفرمیک- آب.
ویتامین: عسل دارای ویتامین های شش گانهE- K A-B-C-D- است. برخی قائل به وجود ویتامین pp در عسل می باشند.31
در دنیا هیچ غذایی به اندازه عسل نیروهای کهربایی و تشعشعات رادیو اکتیو ندارد. عسل یک غذای مفید برای اطفال است زیرا تمام مایحتاج غذایی را بطور طبیعی دارد. قندش برای هر سنی مناسب است و سرشار از قیمتی ترین مواد حیاتی است. آهن موجود در عسل مرض کم خونی و فسفر و کلیسم ،بیماریهای استخوان و ریه را معالجه می نماید.
امیرالمؤمنان علی (علیه السلام) می فرمایند:
« لم یستشف مریض بمثل شربه عسل»
هیچ چیز مانند عسل شفای بیمار نخواهد بود.
ارزش درمانی عسل فوق العاده اهمیت دارد، در درجه اول اسید فرمیک است که زنبورآن رابرای حفظ از فساد به آن اضافه می کند. این ماده ضدعفونی کننده طبیعی ،ضرری ندارد و ضد روماتیسم است و در عین حال نیروبخش می باشد قندش یک قند بسیار خوبی است و مقوی قلب است و سبب بهبود وضع فشار مایعات بدنی است. کمی و زیادی فشار خون را علاج می کند برای کبد بسیار نافع است و امراض کبد را معالجه می کند و اغتشاشات کبدی را اصلاح می نماید مخصوصا فوائد زیادی در درمان یرقان دارد.
20- میوه ها:
خداوند در قرآن کریم می فرمایند:
«و هو الذی أنشأ جنات معروشات و غیر معروشات و النخل و الزرع مختلفا أکله و الزیتون و الرمان متشابها و غیر متشابه کلوا من ثمره اذا اثمر...» (انعام/119)
خداوند آفرید باغهایی که نیازمند به داربست است و باغهایی که نیازمند به آن نیست و نیز آفرید خرما و بذرهایی که از جهت خوراک متفاوتند و بوجود آورد زیتون و انار که برخی شیبه به هم ،و بعضی بی شباهت به یکدیگرند و هرگاه میوه و ثمره آنها رسید از آنها بهره برداری کنید.
لازم به تذکر است که میوه هایی که در قرآن نام آنها برده شده از نظر خاصیت غذایی با بعضی دیگر از میوه ها قابل مقایسه نیستند. یکی از دستورات اسلام که پس ار گذشت قرنها دانشمندان به فلسفه و حکمت آن پی برده اند پوست نکندن میوه ها است. امام صادق (علیه السلام) در مورد حالات پدرش امام باقر (علیه السلام) می فرمایند:
« کان یکره تقشیر الثمره»32
پوست کندن میوه را مکروه می داشت.
چونکه پوست میوه ها در مجاورت هوا و آفتاب قرار گرفته بیش از گوشت آن دارای ویتامینها ، مخصوصاً ویتامین (آ) می باشد. از طرف دیگر پوست میوه ها دارای دیاستازها می باشد. یک دیاستاز مخمری است که یک ماده غذایی را به ماده دیگر تبدیل می کند و همچنین دیاستازها سبب جذب شدن گوشت میوه ها هستند بنابراین اگر پوست میوه ها را کنده و دور بریزیم مرتکب خطا و اشتباه بزرگی شده ایم.
موضوع دیگر شستشوی میوه هاست که امام صادق (علیه السلام) در این مورد می فرمایند:
«ان لکل ثمره سماما، فاذا اتیتم بها مسوها بالماء او اغمسوها فی الماء»33
21- میوه های بهشتی:
امام صادق (علیه السلام) می فرمایند:
«خمس من فاکه الجنه فی الدنیا، الرمان الاملیسی والتفاح والسفرجل والعنب والرطب المشان»34
پنج میوه ازمیوه های بهشتی است: انار، سیب، به، انگور وخرما.
در قرآن مجید نیزبعضی ازاین میوه ها به اضافه زیتون وانجیر ذکر شده است.
22- انار:
در حدیثی از امام صادق (علیه السلام) چنین نقل شده است که فرمودند:
«علیکم بالرمان فانه کم یأکله جائع لا اجزأه ولاشبعان الا امرأه»35
از اناراستفاده کامل را ببرید زیرا اگر شخص گرسنه آنرا بخورد، او را کفایت می کند واگر شخص سیر بخورد اشتها آوراست.
امام هشتم (علیه السلام) می فرمایند:
«اکل الرمان، یزید فی ماء الرجل و یحسن الولد»36
خوردن انار باعث تقویت قوه باه ،و نیکویی رخسار کودک است.
اینکه انار در شستشوی خون مؤثر است، بخاطر وجود پتاسیم و منیزیم است وچون فعالیت سلولهای کبد را زیاد می کند در احتقان کبد مؤثر بوده و در رفع اوره و کلسترول و دفع سموم و تعادل مایعات بدن بخصوص خون نقش مهمی دارد. انار ضد سرما خوردگی است، اناربه عنوان مفرح استفاده می شود انار بهتر است قبل از غذا میل شود تا اشتهاء را باز کند.
املاح آب انارچون به صورت ترکیب با مواد آلی است زودجذب شده و در درمان راشیتیسم و کم خونی و ضعف اعصاب و تقویت عمومی بدن مؤثر است.
اسید تارتاریک (که در انار به اندازه کافی موجود است) ترشّحات لوزالمعده را زیاد کرده، قندهای اضافی را سوزانده و در نتیجه دیاستازهای مربوطه ،کار هضم را آسان می سازد.
قسمت گوشت دانه انار بواسطه داشتن تانن، قابض بوده ولی اگر با دانه خورده شود برطرف کننده یبوست است. چون انار می تواند معده و روده ها را پاک کند جدار روده را برای دفاع و طرد ویروسها آماده می سازد، بنابراین سموم به قلب و خون نمی ریزد، قلب نیزرونق و حیات تازه ای می یابد. به همین جهت است که پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
«من اکل رمانه نورالله قلبه و طرد عنه شیطان الوسوسه اربعین صباحا»37
هر کس یک دانه انار بخورد، خداوند قلب او را نورانی می کند (کدورت و کسالت و افسردگی را از او دور می سازد) وتا چهل روز وسوسه ها و اندوهها از او دور می شود.
در روایتی آمده است که شخصی بنام صعصعه خدمت امیر المؤمنان (علیه السلام) رسید در موقعی که نصف اناری پیش روی امام علی (علیه السلام) بود، امام (علیه السلام) مقداری از آن را به او داد و فر مود:
«کله مع قشره یرید مع شحمه فانه یذهب بالحفر و بالبخر ویطیب النفس»38
طبق تجزیه ای که بر روی انار صورت گرفته واضح گردیده است که مصرف انار کمک به اصلاح کبد، معده، روده ها و خون می کند در نتیجه دیگر برای دهان بوی بدی باقی نخواهد ماند.
امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) می فرمایند:
«اطعموا صبیاتکم الرمان فانه اسرع لالسنتهم»39
برای آنکه زبان کودکان شما هر چه زودتر باز شود و خوب صحبت کنند به آنها انار بدهید.
23- سیب:
قال ابوعبدالله (علیه السلام) :
« التفاح نضوح المعده»40
سیب مایه ترشح معده است
عن الصادق (علیه السلام):
« اطعموا محمومیکم التفاح فما من شیءانفع من التفاح»41
به تب داران سیب بدهید، زیرا چیزی بهتر از آن نیست.
سیب دهان را ضد عفونی می کند، اسید اوریک و دیگرسموم را که جمع شده اند حل کرده و غده های بزاق دهان و ترشّحات اسید معده را تقویت می کند به این جهت سیب برای اشخاصی که در یک جا نشسته اند و حرکت نمی کنند مفید است. سیب برای امراض حصبه ای، اسهال، ورم امعاء بسیار نافع است و همچنین برای کوه گرفتگی، دریا زدگی و هوا زدگی و ویار زنهای آبستن حربه ای برنده است
سیب برای مبتلایان به مرض مفاصل زیاد تجویزمی شود، سنگهای کلیه را دفع می نماید، بوسیله املاح خود، آلبومین غذا ونسوج را از بین می برد.
24- به:
امام صادق(علیه السلام) می فرمایند:
«السفرجل یضرج المعده و یشد الفؤاد و ما بعث الله نبیا قط الا اکل السفرجل»42
به معده رانیکو و قلب را محکم و قوی می سازد، و پیامبران الهی «به»می خوردند.
امروزه به را برای تحریک اشتها، تقویت معده، کبد، رفع دل بهم خوردگی ، خونریزی های لثه و دهان وجرب وگال مؤثرمی دانند.
پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
« کلوا السفرجل و تهادوا بینکم، فانه یجلوا البصر و ینبت الموده فی القلب و اطعموا حبالاکم فانه یحسن اولادکم»43
به را بخورید وبه عنوان هدیه بین خودتان بفرستید،زیراچشم راجلا می دهد، دوستی و مودّت را در قلب قرار می دهد، به زنان حامله نیز بدهید زیرا باعث نیکویی و خوبی اولاد شما می شود.
موضوع ایجاد مودت که پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) در این جمله اشاره فرمودندمربوط است به نفس و روح انسان و موضوع ازدیاد نور چشم مربوط به ویتامین (آ) است که در «به»وجود دارد.
25- انگور
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) :
«خیر طعامکم الخبز، و خیر فاکهتکم العنب»44
بهترین غذای شما نان وکامل ترین میوه های شما انگور است .
انگور یکی از میوه های بسیار مفید است، بقدری عوامل مؤثر دارد که می توان آن را یک داروخانه طبیعی نامید. هضم انگور آسان است زیرا قند انگور بدون تبدیل و تغییر وارد خون می شود، ترشی انگور عبور آنرا از معده به روده ها آسان می کند. در اثر ورود قند انگور به خون مواد مولد نیرو بوجود می آید که ماهیچه ها بوسیله آنها کار می کنند. به عقیده پزشکان انگور از اعمال زیر جلو گیری می کند:
? ترش کردن و تخامه، سوء هاضمه، خونریزی، پیدا شدن سنگ در کبد و مثانه، مسمومیت مزمن جیوه و سرب، بعضی از امراض جلدی، بعضی از انواع سل ریوی و باد مفاصل.
? اثر درمانی انگور روی روماتیسم، امراض شریانی و وریدی، نقرس، فشارخون، زیاد شدن اوره خون مسلم است. انگور تصفیه کننده خون و ملین مزاج است.
? آب انگور از نظر خواص به شیر مادر بسیار نزدیک است. انگور دو برابر گوشت دربدن حرارت تولید می نماید.
? یکی ازخواص انگورکه اثر مستقیمی بر روان آدمی دارد از بین بردن غم واندوه است.
امام صادق (علیه السلام) می فرمایند:
«ان نوحا شکی الی الله الغم فاوحی الله الیه: ان کل العنب فانه یذهب بالغم»45
حضرت نوح از خداوند پرسید چه کنم تا غم و غصه ام بر طرف شود؟ وحی رسید انگور بخورید زیرا غم را از بین می برد .
توضیح اینکه : انگور پتاسیم دارد، و این فلز مفرح است و تپش قلب را که موجب غم و اندوه است معالجه می کند و از طرفی دارای فسفات های زیادی است که غذای مغز و سلسله اعصاب است و کسی که اعصاب قوی داشته باشد بر غم و اندوه مسلط می شود، دیگر آنکه دارای کلسیم است و کمبود کلسیم تولید غم و اندوه می کند.
26- خرما:
پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
«ان فی تمرکم هذا تسع خصال: یخبل الشیطان و یقوی الظهر ویزید فی المجامعه ویزید فی السمع والبصر، و یقرب من الله، و یباعد من الشیطان و یهضم الطعام و یذهب باالداء و یطیب النکهه»46
در خرما نه خاصیت است:از میکروب جلوگیری می نماید، سبب تقویت ستون فقرات است، قوه باه را زیاد می کند، قوای بینایی و شنوایی را تقویت می کند، انسان را به خدا نزدیک می کند، انسان را از شیطان دور می کند، سبب هضم غذا می شود، دردها را نابود می سازد، دهان را خوشبو می کند.
با پیشرفت دانش پزشکی و غذا شناسی، کلمات پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) صورت دیگری به خود گرفته زیرا درزمانی که خبری ازمیکروب نبود آن حضرت خرمارا مانع ورادع میکروب می دانند ومامی دانیم میکروب نمی تواند تأثیری بر بدن سالم و قوی داشته باشد و خرما معدن نیرو است.
در خرما کلسیم وجود دارد و این عامل اصلی استحکام استخوانها است و نیز فسفر است که مانع ضعف اعصاب و خستگی می باشد و ضمنا برای تقویت قوه بینایی مؤثر است و نیز سدیم در آن وجود دارد که از زکام جلو گیری کرده و حالت اسیدی دستگاه گوارش را قلیایی می نماید و نیز پتاسیم در خرما است که برخی فقدان آن را علت حقیقی بروز زخم معده می دانند. خرما به علت داشتن منیزیم ازسرطان جلوگیری می کندوبه همین دلیل اعراب باآنکه درفقرغذایی به سر می برند بواسطه خوردن خرما به سرطان مبتلا نمی شوند. منیزیم موجود در خرما اثر مخصوصی در درمان جوش و غرور جوانی دارد. خرما در درمان فلج مفید است.
از طرف دیگر خرما چون دارای گلوکز و هضم سریع است و وجود ویتامین"ث"و فسفر که برای جذب مواد قندی در محیط روده لازم است با خود می آورد می توان خرما را یک غذا ضد گرسنگی فوری نامید.
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
« بیت لا تمر فیه جیاع اهله»47
در هر خانه ای که خرما نباشد، در حقیقت اهل آن خانه گرسنه اند (هرچند به صورت ظاهری خود را سیر بپندارند).
به علت ارتباط نزدیک و تنگاتنگ بین سلامتی جسم و روح، دانشمندان مصرف خرما را از نظر اینکه دارویی ضد حساسیت و خشونت است، توصیه می کنند.
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
«اطعموا المرثه فی شهرها الذی تکد فیه التمر فان ولدها یکون حلیما نقیا»48
به زنان باردار در آخرین ماه حاملگی خرما بدهید زیرا کودک او بردبار و پاکیزه خواهد شد.
نتیجه:
یکی از ابعاد اعجاز قرآن اینست که در همه زمینه ها وعلوم مختلف که عقل و علم بشری هنوز به آن دست نیافته احاطه دارد و مواردی که در این تحقیق به آنها اشاره شد قسمتی از علومی است که بر اثر تحقیق و تلاش فراوان دانشمندان بدست آمده است که این علوم را در 14 قرن پیش خداوند بر بشر نازل کرده است و به او عرضه داشته و آنچه را که بشر به آن دست یافته قطره ای از این دریای بیکران است.
چه بسا علومی که توسط قرآن بیان شده که هنوز انسان به آن پی نبرده است زیرا که آدمی محصور در حصار زمان است. امید است که با فراگیری آیات و تفاسیر این کتاب آسمانی و تفکر و تعمق در آیات آن و آموختن آن به نسلهای آینده قدر و منزلت آن را هر چه بیشتر بدانیم و در هیچ حالتی از آن غفلت نورزیم.
همچنین آنچه امامان و پیامبر اسلام (صلوات الله علیهم اجمعین) بیان می فرمودند همه اعجاز است زیرا که رابطه پیامبر با مبدأ و پروردگار عالم بوده است. پیامبری که تحصیل علم نکرده بود، بعد از گذشت 14 قرن اینگونه سخنانش و کلماتش استدلالی گردیده است.
نگارمن که به مکتب نرفت وخط ننوشت
به غمزه مسئله آموز صد مدرس شد
گردآوری: میترا باباپور
مدرسه علمیه نرجس(س)-مشهد مقدس
-------------------------------------------------------------------------------
پی نوشت:
1 - نهج البلاغه فیض،ص1260
2 - بحار ،ج72،ص67
3 - فهرست غرر،ص199
4 - سفینه،ج 2،ص559
5 - همان
6 سفینه،ج2،ص559-560
7 - بحار،ج66،ص476
8 - مستدرک،ج3،ص139
9 - بحار،ج65،ص164
10- سفینه،ص 245
11 - بحار،ج62،ص291
12 - سفینه،ج1،ص425
13 - همان
14 - همان
15 - سفینه،ج1،ص674
16 - سفینه،ج1،ص675
17 -همان
18 - بحار،ج76،ص139
19 - طب الرضا،بحار،ج62،ص317
20 - سفینه،ج1،ص675
21 - بحار،ج62،ص325
22 - گذرنامه برای زندگی نوین،ص19
23 - سفینه،اکل،ص25
24 -همان
25 - وسائل،ج16،ص407
26 - کلام شهید در دروس
27 - بحار،ج62،ص290
28 -همان
29 - سفینه،ص25،اکل
30 - سفینه،ج1،ص27
31 -اولین دانشگاه،ج5،ص129
32 - بحار،ج66،ص118
33 - همان
34 - خصال صدوق،ج1،ص289
35 - وسائل،ج17،ص119
36 - وسائل،ج17،ص121
37 - وسائل،ج17،ص120
38 - وسائل،ج17،ص123
39 - بحار،ج66،ص155
40 - وسائل،ج17،ص125
41 - سفینه،ج1،ص123
42 - وسائل،ج17،ص 132
43 - بحار،ج66،ص176
44 - بحار،ج66،ص149
45 -همان
46 - وسائل،ج17،ص 107
47 - بحار،ج66،ص141
48 - همان
--------------------------------------------------------------------------------
منابع ومآخذ:
1- قرآن و علوم روز نویسنده: سید جواد افتخاریان دامغانی
2- دانستنیهای قرآن نویسنده: مصطفی اسرار
3-عهدین قرآن و علم نویسنده: دکتر بوکای، مترجم:حسنحبیبی
4-اسلام پزشک بی دارو نویسنده: احمد امین شیرازی
5- طب در قرآن تألیف: دکترعبدالحمید دیاب، دکتر احمد قرقوز، مترجم: علی چراغی